Coraz więcej postępowań z odwołań skarżących przeciwko Zakładowi Emerytarno-Rentowemu MSWiA w sprawach wysokości emerytury policyjnej i policyjnej renty inwalidzkiej zostaje podjętych po ich uprzednim zawieszeniu. Oznacza to, iż sądy „ponownie” będą rozstrzygać o zasadności decyzji o obniżeniu emerytur i rent policyjnych.
Ustawa „dezubekizacyjna”
W oparciu o ustawę z dnia 16 grudnia 2016 roku o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (przyjętą podczas kontrowersyjnego posiedzenia w Sali Kolumnowej w Sejmie), obniżono świadczenia wszystkim emerytom i rencistom, którzy choć jeden dzień służyli w czasach PRL w formacjach uznanych przez ustawodawcę za służące państwu totalitarnemu.
Na mocy tych przepisów ustawy emerytury i renty za okres „służby na rzecz totalitarnego państwa” od 22 lipca 1944 r. do 31 lipca 1990 r. zostały obniżone byłym funkcjonariuszom aparatu bezpieczeństwa PRL. Po obniżce na mocy ustawy dezubekizacyjnej do sądu trafiły liczne odwołania osób, których świadczenia uległy zmniejszeniu.
Pytanie prawne do Trybunału Konstytucyjnego i uchwała Sądu Najwyższego
24 stycznia 2018 roku Sąd Okręgowy w Warszawie zadał pytanie prawne Trybunałowi Konstytucyjnemu o zgodność z Konstytucją art. 15c, art. 22a, art. 13 ust. 1 lit. 1c, w związku z art. 13b ustawy z 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin, w brzmieniu nadanym jej przez art. 1 ustawy z 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy.
Skierowanie zagadnienia konstytucyjności przepisów do Trybunału Konstytucyjnego stało się podstawą do powszechnego zawieszania postępowań przez Sądy, do czasu rozpoznania sprawy przez Trybunał. Jednakże opieszałość Trybunału w rozpoznaniu sprawy spowodowała, iż pierwszy stanowisko w sprawie zajął Sąd Najwyższy, dokonując wykładni przepisów ustawy, w tym w szczególności wynikającego z nich kryterium „służby na rzecz totalitarnego państwa”, będącego podstawą obniżenia świadczeń.
Zgodnie z uchwałą składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego, kryterium „służby na rzecz totalitarnego państwa” powinno być oceniane na podstawie wszystkich okoliczności sprawy, w tym także na podstawie indywidualnych czynów i ich weryfikacji pod kątem naruszenia podstawowych praw i wolności człowieka.
Sąd Najwyższy, po przeanalizowaniu pojęcia „służby” i pojęcia „na rzecz państwa totalitarnego” wskazał w szczególności, iż służba „na rzecz totalitarnego państwa” nie musi być tożsama ze służbą pełnioną w okresie istnienia tego państwa i w ramach istniejących w tym państwie organów i instytucji. Nie każde bowiem nawiązanie stosunku prawnego w ramach służby państwowej wiąże się automatycznie ze zindywidualizowanym zaangażowaniem bezpośrednio ukierunkowanym na realizowanie charakterystycznych dla ustroju tego państwa jego zadań i funkcji. Charakteru służby „na rzecz” państwa o określonym profilu ustrojowym nie przejawia taka aktywność, która ogranicza się do zwykłych, standardowych działań podejmowanych w służbie publicznej, to jest służbie na rzecz państwa jako takiego, bez bezpośredniego zaangażowania w realizację specyficznych – z punktu widzenia podstaw ustrojowych – zadań i funkcji tego państwa.
Dokonanie przez Sąd Najwyższy wykładni norm będących podstawą do obniżeń emerytur i rent pozwoliło sądom powszechnym na podjęcie zawieszonych postępowań, a także wytyczyło ich kierunek. Obecnie coraz częściej wydawane są wyroki nakazujące organowi rentowemu przywrócenie świadczeń w wysokości sprzed 1 października 2017 roku.
Jeżeli zostałeś objęty ustawą a nie skorzystałeś dotychczas z pomocy profesjonalisty, Kancelaria w Gdańsku podejmie się reprezentacji w toku postępowania przed Sądem.