Gdy po dokonaniu darowizny wzajemne stosunki między obdarowanym a darczyńcą nie należą do poprawnych, istnieje możliwość jej odwołania. Konieczne jest jednak wykazanie, że obdarowany dopuścił się rażącej niewdzięczności. Na kanwie opisanego przypadku Sąd Okręgowy w Gdańsku zasądził na rzecz klienta Kancelarii zwrot ponad stu dwudziestu tysięcy złotych darowizny od obdarowanego.
Rażąca niewdzięczność obdarowanego
Dokonanie darowizny nie zawsze skutkuje brakiem możliwości odzyskania świadczenia. Umowa darowizny jest jednak umową cywilnoprawną i nie wystarczy po prostu zmiana zdania bez względu na motywację. Sytuacja taka byłaby niedopuszczalna chociażby ze względu na konieczność zagwarantowania pewności i stabilności obrotu. Mimo to istnieją przypadki, w których Kodeks cywilny przewiduje możliwość skutecznego uchylenia się od tak złożonego oświadczenia woli. Jednym z nich jest wykazanie, iż obdarowany zachował się w sposób rażąco niewdzięczny wobec darczyńcy.
Ustawa przewiduje kwalifikowaną postać wspomnianej niewdzięczności, przez którą należy rozumieć takie postępowanie obdarowanego, które oceniane przez pryzmaty istniejących reguł moralnych, a także prawnych, świadczy o tym, że darczyńca odczuwa ich skutki ponadprzeciętnie ujemnie. Niewystarczające zatem może się okazać subiektywne poczucie niesprawiedliwości.
Szczególna forma oświadczenia o odwołaniu darowizny
Darczyńca, który uważa, że obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności, powinien złożyć pisemne oświadczenie o odwołaniu darowizny. Jeśli mimo tak złożonego oświadczenia obdarowany nie dokona zwrotu darowizny, konieczne będzie wystąpienie do sądu z powództwem o zapłatę, a w przypadku darowania nieruchomości – o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli, którego treścią będzie powrotne przeniesienie własności nieruchomości na darczyńcę.
Termin na złożenie oświadczenia
Należy jednak mieć na uwadze, że możliwość odwołania darowizny jest ograniczona w czasie. Darowizna nie może być odwołana po upływie roku od dnia, w którym uprawniony do jej odwołania dowiedział się o rażącej niewdzięczności obdarowanego. Oznacza to, iż sam akt rażącej niewdzięczności może nastąpić nawet wiele lat po dokonaniu darowizny, jednak moment, w którym darczyńca dowiaduje się o jego wystąpieniu, stanowi początek biegu rocznego terminu przedawnienia roszczenia.
Postępowania w przedmiocie odwołania darowizny wymagają sięgnięcia po szeroki wachlarz środków dowodowych, wskazujących zarówno na popełnienie czynu przez obdarowanego, a także wskazujące na jego wysoce naganny charakter. Na gruncie sprawy prowadzonej przez kancelarię konieczne było skorzystanie nie tylko z dowodu przesłuchania stron, lecz także zeznań licznych świadków, sięgnięcie do prywatnej korespondencji, a nawet dokumentacji medycznej i skorzystanie z usług licencjonowanego detektywa.